Vấn đề về việc làm
Tỷ lệ tiêm vaccine ngừa Covid-19 cao, các biện pháp hạn chế được nới lỏng và một khoản hỗ trợ Covid-19 cho người dân của chính quyền liên bang đang thúc đẩy chi tiêu của người tiêu dùng tại Mỹ gia tăng. Tuy nhiên, các doanh nghiệp Mỹ đang phải vật lộn với vấn đề nhân công.
Theo báo cáo việc làm của Bộ Lao động Mỹ, tháng 8-2021, thị trường lao động Mỹ có thêm 235, 000 việc làm, trong bối cảnh nền kinh tế Mỹ bắt đầu có dấu hiệu phục hồi mạnh mẽ sau đại dịch. Tuy nhiên, trái ngược với dự đoán sẽ có thêm gần 500,000 việc làm, thì số việc làm trong tháng 9 trên thực tế rơi xuống mức khá thất vọng: 194,000 việc làm, tuy nhiên tỷ lệ thất nghiệp đã giảm xuống mức 4.8%.
Đây là con số thấp nhất kể từ tháng 1, 2021. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiếu lao động như nỗi lo về sự thiếu an toàn tại nơi làm việc do việc kỳ thị và phân biệt đối xử với người Châu Á tăng lên, lo lắng về thu nhập bất ổn, lo lắng về việc vi rút tiếp tục lây lan vì nhiều người Mỹ từ chối tiêm vacxin,… Nhưng một nguyên nhân mang tính quyết định lại đến từ chính phủ của Tổng thống Joe Biden khi cho mở rộng bảo hiểm thất nghiệp lên 300 đô la mỗi tuần. Mà tại một số bang, khi kết hợp các khoản phúc lợi dành cho người thất nghiệp, số tiền trợ cấp có thể lên tới 600 USD/tuần, tương đương gần 16 USD/giờ, gấp đôi mức lương tối thiểu của liên bang. Nhiều người lao động chần chừ chưa muốn tìm việc do số tiền trợ cấp thất nghiệp nhiều hơn số tiền họ kiếm được khi đi làm, dẫn tới sự thiếu hụt lao động tại cường quốc số 1 thế giới này.
Câu chuyện về dầu mỏ
Giá dầu Brent đạt mốc 83,65 USD/thùng. Mức cao nhất trong phiên giao dịch 11-10 của Brent là 84,60 USD/thùng – cao chưa từng thấy kể từ tháng 10-2018.
Giá dầu West Texas Intermediate (WTI) của Mỹ cũng tăng kỷ lục lên mốc 80,52 USD/thùng, sau khi chạm mức cao kỷ lục kể từ cuối năm 2014 ở mốc 82,18 USD/thùng.
Giá dầu và khí đốt tăng cao khiến khủng hoảng nhiên liệu diễn ra tại Trung Quốc, Anh và một số quốc gia khác, gây mất điện diện rộng và người dân xếp hàng dài mua xăng. Chính phủ Anh đã đình chỉ luật cạnh tranh để cho phép các nhà cung ứng nhiên liệu chia sẻ thông tin quan trọng cũng như hợp tác hiệu quả hơn nhằm bảo đảm giảm thiểu việc gián đoạn trong chuỗi cung ứng. Đồng thời, nước này đã triển khai quân đội tham gia cung cấp xăng dầu cho các trạm nhiên liệu, nhằm giải quyết cuộc khủng hoảng năng lượng của quốc gia.
Năm 2020, khi Covid-19 trở thành đại dịch toàn cầu, OPEC+ cắt giảm sản lượng 9,7 triệu thùng/ngày để cứu giá dầu. Sau đó, khi kinh tế toàn cầu hồi phục, liên minh này nâng dần sản lượng. Đến hiện tại, sản lượng dầu của OPEC+ vẫn đang thấp hơn 5,8 triệu thùng/ngày so với trước đại dịch.Nhưng sự phục hồi nhu cầu tiêu thụ dầu toàn cầu từ đại dịch đã diễn ra nhanh hơn so với dự báo. Trong khi đó, nguồn cung dầu lại bị thắt chặt, một phần bởi OPEC+ hạn chế khai thác, mặt khác do mưa bão trên Vịnh Mexico, và mức đầu tư thấp của các công ty dầu khí.Giá khí đốt tăng bùng nổ gần đây, khiến nhiều nhà máy phát điện chuyển từ dùng khí đốt sang dùng dầu, đây có thể coi là những nguyên nhân quan trọng khiến giá dầu tăng mạnh trong thời gian vừa qua.
Dự báo thị trường Dầu mỏ sẽ còn tăng cao trong thời gian tới do nhu cầu sử dụng trong thời gian cuối năm hay việc OPEC còn lưỡng lự trong việc nâng mức sản lượng dầu thô như thời điểm trước dịch. Một nguyên nhân khác được cho là khá quan trọng khi Trung Quốc nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới đang lâm vào tình trạng thiếu điện trầm trọng.
Tuy nhiên nhìn lại 50 năm trước vào cuộc khủng hoảng dầu mỏ những năm 70, việc giá dầu hiện tại tăng cao sẽ làm suy giảm tăng trưởng kinh tế trong năm nay, những tác động của nó tới nền kinh tế vẫn còn thấp hơn nhiều so với tác động do cú sốc tăng giá dầu gây ra vào những năm 70 của thế kỷ trước.
Cuộc khủng hoảng dầu mỏ năm 1973 bắt đầu từ tháng 10 năm 1973 khi các nước thuộc Tổ chức các quốc gia Ả Rập (OPEC) xuất khẩu dầu mỏ tuyên bố ban hành lệnh cấm vận hay nói cách khác là quyết định ngừng sản xuất dầu mỏ sang các nước ủng hộ Israel trong cuộc chiến tranh Yom Kippur, cụ thể ở đây là nước Mỹ. Việc ngừng xuất khẩu dầu mỏ này đã gây ra cuộc khủng hoảng dầu mỏ, hay còn được ví như một ” cú sốc giá dầu”,đã để lại nhiều hậu quả xấu nhất thời và dai dẳng đối với nền chính trị toàn cầu và nền kinh tế thế giới.
Lạm phát trong thời gian những năm 1970-1980 đạt mức 2 con số và giá dầu được đổ lỗi là nguyên nhân dẫn tới điều này. Tỷ lệ thất nghiệp trong thập niên 70 ở thế kỷ trước luôn ở mức cao 7-8%. Đây có lẽ là khoảng thời gian tồi tệ nhất của nước Mỹ khi lạm phát cao đi kèm với tỷ lệ thất nghiệp cao.
Viễn cảnh về lạm phát đình trệ những năm 1970s lại hiện về khi mà nhìn vào bối cảnh hiện tại giá dầu vẫn tăng mạnh khi mùa đông đang đến, việc thiếu hụt việc làm không chỉ tại Mỹ mà còn tại nhiều quốc gia khác, CPI vẫn chưa có dấu hiệu giảm, chuỗi cung ứng sẽ còn là vấn đề bàn tán trong nhiều tháng tới. Chúng ta nên chuẩn bị dần tinh thần nếu stagflation xuất hiện trong tương lai.
Đâu là nơi tiền sẽ đổ về khi Stagflation xuất hiện ?
Thế giới đã chứng kiến lạm phát suy thoái vào thập niên 70 của thế kỷ trước, rất nhiều nước rơi vào trạng thái lạm phát cao đi kèm với tỷ lệ thất nghiệp cao. Đây cũng là sự sụp đổ của bản vị vàng và có lẽ đây là lúc vàng phát huy giá trị của mình. Trong vòng 10 năm từ 1970-1980, vàng có mức tăng trưởng hơn 2000% từ 35$ lên mức hơn 724$.
Vàng vẫn luôn làm tốt nhiệm vụ của mình trong suốt những năm sau đó khi nền kinh tế toàn cầu có những bất ổn về tài chính và chính trị.
Nhìn vào tình hình ở thời điểm hiện tại, nền kinh tế Mỹ đã chậm lại sau khi đạt tốc độ tăng trưởng 6.5% trong 6 tháng đầu năm, tuy nhiên CPI vẫn ở mức cao 5.4%; thêm đó job report tháng 9 là 194k, thấp hơn rất nhiều so với con số 364k và 1000k của tháng 7, các chính sách của Biden cũng không thúc đẩy người dân đi làm trở lại. Tất cả điều đó đang đưa chúng ta đến một viễn cảnh của lạm phát suy thoái.
Với bối cảnh hiện tại, việc tái cơ cấu lại danh mục, thêm vàng vào portfolio tại thời điểm hiện tại sẽ là lựa chọn hợp lý cho các nhà đầu tư.
Xem thêm: Inflation & Stagflation (Lạm phát & lạm phát đình trệ)
Bên cạnh đó, các nhà đầu tư có thể xem xét cơ cấu lại danh mục cổ phiếu, trái phiếu với tỷ trọng hợp lý hoặc đầu tư vào các quỹ đầu tư theo chỉ số.
Trước hết, lạm phát tăng sẽ làm giảm giá trị của trái phiếu dài hạn, do loại trái phiếu này thường trả một khoản thu nhập cố định hằng năm. Tuy nhiên, để vượt qua trở ngại này, nhà đầu tư có thể mua trái phiếu chống lạm phát (Inflation-indexed bond). Tại Hoa Kỳ, Trái phiếu chính phủ bảo vệ nhà đầu tư khỏi lạm phát (TIPS) là một lựa chọn phổ biến do được gắn với Chỉ số giá tiêu dùng. Khi CPI tăng, giá trị của khoản đầu tư TIPS cũng tăng theo. Không chỉ giá trị cơ bản tăng lên mà vì tiền lãi được trả dựa trên giá trị cơ bản, nên số tiền trả lãi tăng theo giá trị cơ bản tăng lên. Các loại trái phiếu chỉ số lạm phát khác cũng có sẵn, bao gồm cả trái phiếu do các quốc gia khác phát hành.
Trái phiếu chống lạm phát có thể được tiếp cận theo nhiều cách khác nhau. Ví dụ, đầu tư trực tiếp vào TIPS có thể được thực hiện thông qua Kho bạc Hoa Kỳ hoặc thông qua tài khoản môi giới. Chúng cũng được giữ trong một số quỹ tương hỗ và quỹ trao đổi. Hoặc với khả năng chấp nhận rủi ro cao, nhà đầu tư có thể xem xét các trái phiếu rác. Trái phiếu có lãi suất cao (Junk bonds) có xu hướng tăng giá trị khi lạm phát tăng bởi nó đem lại lợi nhuận cao hơn mặt bằng chung.
Bên cạnh đó, cổ phiếu có thể cung cấp một hàng rào chống lại lạm phát, bởi vì chúng có thể tạo ra lợi nhuận vượt quá lạm phát. Dù vậy, không phải cố phiếu nào cũng mang lại lợi nhuận cao trong thời kỳ lạm phát. Nhóm cổ phiếu tăng trưởng, nhóm cổ phiếu trả cổ tức cao hay nhóm có vốn hoá nhỏ sẽ có xu hướng bị ép giá ( như với trái phiếu có lãi suất cố định) trong thời kỳ lạm phát. Các nhà đầu tư nên tập trung vào các công ty có thể chuyển chi phí sản phẩm đang tăng của họ cho khách hàng, chẳng hạn như các công ty trong lĩnh vực tiêu dùng chủ lực.
